Biologische wijn

Wanneer is wijn biologisch?

Biologische wijn wordt gemaakt met druiven die geteeld worden op een gecertificeerde biologische wijze. Dat klinkt natuurlijk evident, maar toch zijn er heel wat polemieken ontstaan rond de benaming ‘biologische wijn’. Eigenlijk kunnen we pas sinds 2012 officieel spreken van ‘biologische wijn’, want voordien sprak men over ‘wijn gemaakt van biologisch gecertificeerde druiven’. Dat kwam vooral doordat het vinificatieproces niet werd opgenomen in het lastenboek voor biologische wijn. Op die manier kon men natuurlijk niet een ‘biologisch’ eindproduct garanderen tot in het glas. Gelukkig is deze situatie rechtgezet en krijgen wijnboeren eindelijk erkenning voor hun milieuvriendelijke productieprincipes. Het woord ‘biologische wijn’ mag nu voluit op de fles staan.

De biologische werkwijze

Een wijnboer die biologisch werkt, behandelt zijn wijngaard, druivenstokken, druiven en wijn zo natuurlijk mogelijk. Zo gebruikt hij bijvoorbeeld geen genetisch gemodificeerde organismen en uiteraard zet hij er geen chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen (pesticiden, herbiciden, insecticiden) in om ziekten of insecten in de wijngaard te bestrijden. In plaats daarvan kiest de biologische wijnboer voor natuurlijke oplossingen, o.a. natuurlijke vijanden zoals lieveheersbeestjes die bladluizen lusten. Natuurlijke, doch gecontroleerde begroeiing stimuleren, zorgt voor meer biodiversiteit en zelfregulering van sommige plagen.

De biologische kwaliteit

Het is overduidelijk dat biologische wijnbouw voor een gezondere bodemkwaliteit en biodiversiteit zorgt. Uiteraard moet een biologische wijnboer wel waakzamer zijn en liggen de (manuele) werkuren hoger in de wijngaard. Sommige natuurlijke bestrijdingsmiddelen zijn toegelaten in de biologische wijngaard, zoals Bordelese pap (bouille Bordelaise). Dit is een mengeling van kopersulfaat en kalk en is sterk herkenbaar aan zijn blauwe kleur. Er zijn echter enkele kanttekeningen. Bordelese pap kan nefast zijn voor de bodem bij overmatig gebruik. Deze stoffen stapelen zich op en hebben een negatieve impact op nuttige parasieten en schimmels. Daarom liggen de gebruikte hoeveelheden koper en zwavel in de biologische wijnbouw lager dan in de conventionele wijnbouw. Er wordt ook steeds meer geëxperimenteerd met alternatieven, zoals resistentere druivensoorten en plantaardige bestrijdingsmiddelen.

Het belangrijkste element in de biologische wijngaard is de verhoogde kwaliteit van de bodem. Een gezonde bodem zorgt voor goede structuur, textuur en drainage, met voldoende voedingsstoffen en een grote diversiteit aan micro-organismen. Dit zorgt uiteindelijk ook voor complexere wijnen. Uiteraard zorgt de wijnmaker voor het eindproduct, maar het gebruik van gezonde druiven is essentieel om kwaliteitswijnen te kunnen maken. Kortom: hoe gezonder de druif, hoe minder er gecorrigeerd moet worden tijdens het vinificatieproces.

Het biologisch vinificatieproces

Voor de biologische wijnbouw verbiedt de vernieuwde Europese wetgeving heel wat toevoegingen en processen die nog steeds worden gebruikt in het vinificatieproces van de conventionele wijnbouw. Het sulfietgebruik is ook sterk beperkt in vergelijking met de conventionele wijnen. Sulfiet komt ook natuurlijk voor in wijn, naast zijn anti-oxidatieve kwaliteiten heeft het ook een antiseptische werking. Conventionele wijnen hanteren limieten tot maximaal 150 mg/l bij rode wijn en 200 mg/l bij witte wijn (voor zoete wijn is dit 390 mg/l). Bij de biologische wijnen moeten deze waarden minstens 50 mg/l lager liggen. Sommige van onze wijnmakers gaan echter beduidend verder en voegen nauwelijks of helemaal geen sulfiet toe aan de wijn.

Biodynamische wijn

De biodynamische wijnbouw hanteert dezelfde uitgangspunten als de biologische wijnbouw, maar gaat nog een aantal stappen verder. Deze benadering is gebaseerd op de antroposofische theorie van Rudolph Steiner (1921) en werd later verder werd uitgewerkt door Maria Thun.

Wanneer is wijn biodynamisch?

In de theorie van Rudolph Steiner wordt de natuur opgedeeld in de vier elementen: aarde, water, lucht en vuur. Ook de druivenstok bestaat uit deze vier elementen: het wortelstelsel is het element aarde, de bladeren zijn het element water, de bloemen zijn de lucht en de druiven zijn het vuur. Deze elementen zijn allen met elkaar verbonden en wisselen onderling energie uit. De vier elementen worden beïnvloed door de kosmische cycli: de veranderingen in de stand van zon, maan, sterren en planeten. Voor elk van de vier elementen bestaat er een gunstige periode in de maancyclus. Zo heeft de bemesting van de wijngaard bijvoorbeeld het meeste effect als dit gebeurt wanneer de maan tegenover een van de aardetekens van de dierenriem staat (Stier, Maagd of Steenbok). Een wijn wordt beschouwt als ‘biodynamisch’ wanneer alle werkzaamheden in de wijngaard en in de kelder worden afgestemd op deze kosmische cycli.  De werkzaamheden vinden dus plaats op het moment dat de stand van zon, maan, sterren en planeten het meest gunstig is.

 

De biodynamische wijnbouw

Net als in de biologische wijnbouw ligt ook in de biodynamische wijnbouw de focus op de vitaliteit van de bodem. Om de levenskracht van de bodem te optimaliseren gebruiken biodynamische wijnbouwers naast compost ook allerlei biodynamische preparaten. Twee belangrijke middelen zijn bijvoorbeeld hoornmest (bodemversterkend) en hoornkiezel (plantversterkend). Deze middelen maak je door respectievelijk koemest of kwarts in een koehoorn te stoppen en deze vervolgens zes maanden te begraven. Hierna kan het middel in de wijngaard gebruikt worden. Een ander voorbeeld zijn preparaten van onder andere duizendblad, kamille of brandnetel die toegevoegd worden aan de compost om die te activeren. De geactiveerde compost zorgt voor een optimale vitaliteit en evenwicht in de bodem. Het gebruik van koper en zwavel is ook toegestaan in de biodynamische wijnbouw. Chemisch-synthetische bestrijdingsmiddelen, genetisch gemodificeerde organismen en kunstmest zijn net als in de biologische wijnbouw verboden.

Natuurwijn

Wat is natuurwijn?

Natuurwijn is een strekking die rond 2010 sterk gegroeid is binnen de wijnsector. Voor heel wat wijnboeren was het een manier om zich te differentiëren van de wetgeving rond biologische wijn. Toen was er nog geen Europese wetgeving voor biologische vinificatie, waardoor er geen verschil was met conventionele vinificatietechnieken. De keuze voor natuurlijke vinificatie was vooral een ‘statement’. Hoewel er sinds 2012 wel een Europese wetgeving voor biologische wijn geldt, zijn er nog steeds wijnbouwers die nog een stap verder willen gaan. Die kiezen dan voor natuurwijn.

Natuurlijke wijnbouwers

Natuurlijke wijnbouwers produceren zogenaamde ‘lo-fi’ wijnen: wijnen met minimale interventies als uitgangspunt. Deze natuurlijke producenten hebben zich nooit gebonden aan een duidelijke regelgeving, maar dat is aan het veranderen. Een vereniging van natuurlijke wijnbouwers, onder leiding van Jacques Carroget en Sébastien David (beide afkomstig uit de Loire), heeft sinds 2020 een definitie uitgewerkt onder de naam ‘Vin Méthode Nature’. Die definitie kwam niets te vroeg want de behoefte om een transparant werkkader te scheppen werd stillaan onhoudbaar voor de meeste natuurlijke wijnbouwers. Vooral omdat de term ‘natuurwijn’ vaak misbruikt werd door opportunistische actoren die van de commerciële trend willen profiteren.

Vin Méthode Nature

De ‘Vin Méthode Nature’ wordt ondertussen officieel erkend door het Institut national de l’origine et de la qualité (INAO) en er bestaat een logo en lastenboek voor. Er moeten een aantal principes worden gehanteerd: druiven moeten afkomstig zijn van de biologische landbouw en manuele oogst is een basisprincipe.

Het vinificatieproces van natuurwijn

Bij natuurwijnen worden er geen producten toegevoegd aan de vinificatie. Enkel een minieme toevoeging van sulfieten (< 30mg/l) net voor de botteling, wordt getolereerd. In principe zal een wijn zonder toegevoegde sulfieten sneller evolueren (oxideren) gezien de wijn niet beschermd wordt door een conserveringsmiddel. Hoe dan ook wil dat niet zeggen dat alle natuurlijke wijnen niet kunnen ouderen. Sommige vinificatietechnieken als de ‘sur lie’-rijping (op de droesem) bieden een natuurlijke bescherming tegen oxidatie. Het verwerken van de druiven in een inerte omgeving kan ook een oplossing zijn. Een onberispelijke hygiëne in de kelders is ook een bepalende factor voor het maken van kwalitatieve natuurwijn.

Controleorganismen

 We werken al vele jaren samen met gepassioneerde en betrouwbare wijnboeren, maar alleen vertrouwen is niet voldoende om onze aanpak hard te maken. We werken enkel en alleen met gecertificeerde wijnboeren en ons bedrijf wordt gecontroleerd door het controleorganisme Certisys. Vroeger had elk land zijn eigen keurmerk om biologische producten te herkennen, maar sinds juli 2012 is er ook één overkoepelend verplicht Europees keurmerk voor alle verpakte biologische producten:



 Bovendien bestaat er ook een keurmerk voor biodynamische wijnen: